صنعت مد به منظور پایداری و شفافیت، در حال پیاده سازی شناسنامه دیجیتال لباس و گذرنامه پوشاک است. هویت دیجیتال شامل کدهای QR یا همزاد های دیجیتال (digital twin) است، در حالی که گذرنامه محصول شامل اطلاعات مربوط به مواد، تولید و تأثیر محصول می‌شود. مزایا شناسنامه دیجیتال شامل اعتماد سازی برای مصرف‌کننده، ردیابی جامع محصول و کشف مدل‌های کسب‌وکار جدید و بازار های بالقوه است.
شناسنامه دیجیتال لباس و گذرنامه پوشاک: تغییر دهنده بازی صنعت مد
صنعت مد نقش حیاتی در اقتصاد جهانی ایفا می‌کند و شامل گستره‌ای از کسب‌وکارها، از فروشندگان جهانی با تخفیف تا برندهای لوکس انحصاری است. در حال حاضر، تا سال 2023، ارزش صنعت مد جهانی 1.7 تریلیون دلار است. اما مد یکی از چالش‌برانگیزترین زمینه‌ها است که تحت تأثیر قابلیت پیش‌بینی اقتصادی جهانی و روندها و تغییرات صنعتی متمایز می شود. برای برآورده‌کردن نیازهای رشد و بهیینه سازی هزینه، بسیاری از برندها اقدامات مختلفی را برای افزایش توانایی خود در سریع‌تر به بازار آوردن محصولات و یکپارچه‌سازی نوآوری‌های پایدار، فرآیندهای اساسی طراحی محصول، تولید و مدیریت زنجیره‌تامین خود آغاز کرده‌اند.
با این حال، تغییرات هوشمندانه به وجود آمده در صنعت لباس ، کمتر از نظارت مستقل از شرکت‌ها یا نهادهای نظارتی برخوردار بوده است. برخی از شرکت‌ها در انجام تبلیغات سبز (Greenwashing) مشغول به تقلب هستند، به عنوان مثال، با استفاده از برچسب‌گذاری تقلبی محصول. با این حال، ردیابی دقیق محصولات در یک ساختار تولید انبوه جهانی، مشکلات فنی قابل توجهی را ایجاد می‌کند. علاوه بر این، عدم وجود چارچوب‌های نظارتی رسمی، مشکلات پیچیده‌ای را که کسب‌وکارها در نظارت بر زنجیره‌تامین خود روبرو می‌شوند، بیشتر می‌کند.
زمینه‌ای که به تدریج محور توجه قرار می‌گیرد، مفهوم زنجیره‌های تامین چرخشی یا داره ای است که به‌طور همزمان سعی در افزایش عمر کالاها و مواد از طریق دوباره‌کاری و بازیافت دارند و همچنین از طریق رویکردهای طراحی نوآورانه با آلایندگی و پسماند مقابله می‌کنند. تا کنون، صنعت مد با چالش‌هایی در اجرای موفق و گسترده مدل‌های کسب‌وکار دایره‌ای مواجه شده است. یک مانع مهم برای برندها و فعالیت های تجارت چرخشی آن‌ها، عدم وجود زیرساخت‌های لازم برای شناسایی و اداره مناسب محصولات پس از فروش است. صنعت به سامانه‌های مورد نیاز برای مدیریت کارآمد محصولات در طول عمر کارآمد آن‌ها، از جمله فرآیندهای بازفروش، تعمیرات، بازیافت و غیره، نیازمند است.
یکی از ویژگی‌های کلیدی اقتصاد چرخشی قابلیت ردیابی است که تشخیص و نظارت بر مواد در طول عمر کامل آن‌ها است که تشخیص و نظارت بر مواد در طول عمر کامل آن‌ها را تسهیل می‌کند. به منظور افزایش اعتبار، شفافیت و پایداری، و همچنین رفع چالش‌های پیش رویی مانند تقلب، برندها تمایل دارند منابعی را به پیاده‌سازی راه‌حل‌های دیجیتال که به حفظ و به اشتراک‌گذاری اطلاعات محصول کمک می‌کنند، اختصاص دهند.
شرکت Eon Group که مقر آن در شهر نیویورک است به عنوان مثال، فرصت منحصربفردی را به‌عنوان راهکاری برای افزایش شفافیت و مسئولیت‌پذیری در صنعت مد تعریف کرده است. با استفاده از برچسب‌های پوشاک به عنوان وسیله‌ای برای شفافیت و مسئولیت پذیری در صنعت مد، این شرکت راهکاری را ارائه داده که از طریق هویت دیجیتال و بهره‌گیری از اینترنت اشیاء (IoT)، به ایجاد صنعت مد پایدار کمک می‌کند. این فناوری Eon توسط برندهای مد معتبری مانند Coachtopia by Coach، H&M، Outerknown، Pangaia، Chloé، Net-a-Porter، Nanushka و بسیاری دیگر انتخاب شده است.
هویت دیجیتال و گذرنامه دیجیتال چیستند؟
این دو عبارت به‌طور معمول به جای هم استفاده می‌شوند و با هم مرتبط هستند، اما تفاوت چشم‌گیری نیز دارند. همزاد دیجیتال(digital twin) یا نسخه مجازی یک محصول فیزیکی به نماینده‌ای دیجیتال اشاره دارد که امکان ذخیره‌سازی اطلاعات محصول به‌صورت دیجیتال را فراهم می‌کند و دسترسی آنلاین به آن را فراهم می‌سازد. این لزوما به یک محصول تمام شده مرتبط نیست و می‌تواند به یک ماده، پارچه، یا لوازم جانبی نیز ارتباط داشته باشد. این کار می‌تواند به سادگی با اتصال یک کد QR به مورد، که اطلاعات اساسی مانند تولیدکننده، محل تولید، فردی که آن را تولید کرده و جایی که تولید شده است را دارد، انجام شود.
اما ‘گذرنامه محصول دیجیتال’ هویت دیجیتالی است که شامل تمامی داده‌ها و تمامی جزئیات مواد و مؤلفه‌های محصول نهایی می‌شود. این به معنای یک گذرنامه حقیقی است که ضمن ارائه یک رکورد جامع از سفر محصول، شامل جزئیاتی مانند ترکیب مواد، محل تولید پوشاک، شرایط کار در کارخانه‌های مرتبط، میزان آب مصرفی برای ساخت محصول، تأثیر محیطی و محل فروش است. به‌علاوه، در اضافه به اطلاعات تاریخی و مواد، هویت دیجیتال نیز اطلاعات مرتبط با دستورات مراقبت، راهنمایی تعمیر و گزینه‌های بازفروش به‌صورت ویژه برای هر آیتم را برای مصرف‌کننده‌ها ارائه می‌دهد. این ویژگی‌های اضافی قادر هستند به عمر محصول افزوده شده و از دور انداختن آن در زباله‌ها جلوگیری کنند.
گذرنامه محصول از فناوری‌های پیشرفته از جمله بلاکچین، کدهای QR، RFID و NFC بهره می‌برد تا شناسه منحصربفردی به هر محصول پوشاک اختصاص دهد. این شناسه منحصربفرد امکان ذخیره‌سازی اطلاعات ارزشمند و بازیابی آن‌ها به‌صورت آنلاین را به ما می‌دهد. همچنین به ارگان ها و مصرف‌کنندگانی که حساسیت زیست‌محیطی و اخلاقی دارند، شفافیت بیشتری ارائه می‌دهد. این به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تمام تعامل‌های فیزیکی که یک محصول با نهادهای مرتبط در طول زنجیره ارزش طی می‌کند را دنبال کنند و همچنین اطمینان از اصالت و اعتبار محصول را داشته باشند.
گذرنامه محصول دیجیتال نقش اساسی در یک نمونه جدید اقتصاد صنعت مد دارد. در نمونه جدید صنعت لباس از یک مدل خطی مصرف (خرید-پوشیدن-دور انداختن) به مدل دایره‌ای (خرید-پوشیدن-بازیافت، بازفروش یا اجاره) تبدیل می‌شود. با این حال، انجام این تغییر فقط با دسترسی مشتریان به اطلاعات دقیق ممکن است که از آن برای تصمیم‌گیری هوشمندانه درباره چرخه حیات محصول استفاده کنند. همچنین، در مراحل ابتدایی، برندها باید یک سامانه پیگیری در زنجیره‌تامین را ایجاد کنند تا داده‌های مرتبط با هر محصول را جمع‌آوری و سازماندهی کند.
در آینده، شناسنامه دیجیتال لباس و گذرنامه پوشاک در واقع همان اختصاص هویت دیجیتال به هر محصول به برندها امکانات بی‌شماری را ارائه خواهد داد، از جمله ایجاد وفاداری برای افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان. برندها قادر خواهند بود تا محصولات خود را به‌صورت جامع از ابتدا تا انتها پایش کنند که این به آن‌ها امکان اکتشاف و گسترش مدل‌های کسب‌وکار جدید را می‌دهد. این فناوری امکان دسترسی ابری به داده‌های محصول و تسهیل شفافیت و کارایی بیشتر در صنعت را فراهم می‌کند. همچنین، برندها می‌توانند به‌صورت فوری محصولات خود را تأیید کرده و با مشتریان بعد از فروش ارتباط برقرار کنند. این فناوری نقش مهمی در شکل‌گیری آینده صنعت مد نقش خواهد داشت. نهادهای دولتی، مانند اتحادیه اروپا، در حال حاضر در حال ارزیابی پیشنهادات برای پیاده‌سازی این فناوری در کالاهای مصرفی هستند.
